Tri godine od usnuća Patrijarha Irineja

„Misija i uloga Crkve je uvek mir, sloga, odnos ljudski i hrišćanski jednih prema drugima i kada je to prisutno onda su se mnogi problemi mnogo lakše i brže rešavali“, govorio je blaženopočivši Patrijarh Irinej.

Tri godine je prošlo od kako se, 20. novembra 2020. godine, u Beogradu upokojio u Gospodu Njegova svetost Patrijarh srpski Irinej (Gavrilović), 45. poglavar Srpske Pravoslavne Crkve. U svim trenucima svog života služio je revnosno Gospodu i Crkvi. Utoliko je, sa jednakom ljubavlju, požrtvovanjem, ali i skromnošću, služio i svom narodu.

Put do Patrijarha

Patrijarh Irinej (Gavrilović) je rođen u selu Vidova, kod Čačka, 1930. godine, od oca Zdravka i majke Milijane. Na krštenju je dobio ime Miroslav. Osnovnu školu je pohađao u rodnom selu, a gimnaziju u Čačku. Bogosloviju je završio u Prizrenu 1951. godine, a na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu diplomirao je 1957. godine. Poslije odsluženog vojnog roka postavljen je za nastavnika Prizrenske bogoslovije. Zamonašio ga je, oktobra 1959. godine, u manastiru Rakovica, Patrijarh srpski German.

Na dan svete Petke, 27. oktobra 1959. godine, u crkvi Ružici na Kalemegdanu u Beogradu, rukopoložen je u čin jeromonaha. Dok je službovao kao profesor u Prizrenskoj bogosloviji, biva upućen na studijski boravak u Atinu. Za upravnika Monaške škole u manastiru Ostrog postavljen je 1969. godine. Iz Ostroga se vraća u Prizren gdje je 1971. godine postavljen za rektora Bogoslovije. Sa te dužnosti 1974. godine, izabran je za vikarnog episkopa Njegove Svetosti Patrijarha srpskog sa titulom Episkopa moravičkog. Godinu dana kasnije (1975), postao je za Episkop niški.

U Sabornom hramu u Zagrebu

Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve, 22. januara 2010. godine, izabrao je Episkopa Irineja za Arhiepiskopa pećkog, Mitropolita beogradsko-karlovačkog i Patrijarha srpskog. Izbor imena novog Patrijarha žrijebom, između trojice kandidata sa najviše glasova, Izborni Arhijerejski Sabor povjerio je arhimandritu Gavrilu (Vučkoviću), igumanu manastira Lepavine.
Čin ustoličenja Patrijarha srpskog gospodina Irineja izvršen je 23. januara 2010. godine, u Sabornom hramu u Beogradu. U drevni tron srpskih Arhiepiskopa i Patrijaraha u manastiru Pećka Patrijaršija ustoličen je 3. oktobra iste godine.

Ciljevi i misija

Čitavog života Patrijarh Irinej zalagao se za očuvanje Kosova i Metohije u sastavu Srbije, te je smatrao da je jedna od najsvetijih obaveza Crkve očuvanje jedinstva Božijeg naroda.
Smatrao je da je Crkva uvijek bila pred iskušenjima: „Vrši se pritisak na čitavo Pravoslavlje. Iskušenja su uvek dolazila, ali naše je da budemo jedinstveni u Crkvi, duhom i telom vezani za Nju. Misija i uloga Crkve je uvek mir, sloga, odnos ljudski i hrišćanski jednih prema drugima i kada je to prisutno onda se mnogi problemi mnogo lakše i brže rešavaju. Potrebno je da budemo rukovođeni Istinom. Istina će pobediti sve“, govorio je blaženopočivši patrijarh srpski.

Arhipastirska ljubav i staranje za Mitropoliju zagrebačko-ljubljansku

Patrijarh Irinej je tokom svog, skoro jedanaestogodišnjeg upravljanja Crkvom, više puta posjetio Republiku Hrvatsku. Najznačajniji su njegovi dolasci povodom ustoličenja Mitropolita Porfirija, sadašnjeg Patrijarha srpskog, Episkopa slavonskog Jovana, dalmatinskog Nikodima i osječko-poljskog i baranjskog Heruvima, kao i posjeta Eparhiji dalmatinskoj povodom 400 godina rada Bogoslovije u Krki, te bogosluženja na mjestima postojanja logora tokom Drugog svjetskog rata u Jasenovcu i Mlaki.
Od posebnog značaja je bio njegov trodnevni boravak u Zagrebu juna 2012. godine, kada je Patrijarh, zajedno sa članovima Svetog Arhijerejskog Sinoda, svečano otvorio novopodignutu zgradu Srpske pravoslavne Opšte gimnazije Kantakuzina Katarina Branković i zgradu Duhovnog centra. Tom prilikom je osvetio školsku kapelu posvećenu Svetom Savi. Tada su se Patrijarh i članovi Sinoda susreli sa nadbiskupom zagrebačkim Josipom kardinalom Bozanićem i članovima Stalnog vijeća Hrvatske biskupske konferencije. Izdato je zajedničko saopštenje Patrijarha i Nadbiskupa u kome je naglašeno da je doprinos Crkava u zauzimanju za pravednost i mir među narodima neizostavan.

Ustoličenje Mitropolita Porfirija

Patrijarh Irinej je 2014. godine u tron Mitropolita zagrebačko-ljubljanskih uveo Mitropolita Porfirija, a 2016. godine su zajedno sa Episkopom slavonskim Jovanom i još nekoliko episkopa Srpske Pravoslavne Crkve, dočekali u Zagrebu vaseljenskog Patrijarha Vartolomeja.

Vijest o usnuću Patrijarha Irineja, koji je 20. novembra 2020. godine preminuo od posljedica zaraze koronavirusom  pogodila je svu punoću Srpske Pravoslavne Crkve, ali i čitav hrišćanski svijet. Tada Mitropolit zagrebačko-ljubljanski, a danas Patrijarh Porfirije povodom upokojenja Patrijarha Irineja kazao je da se sa ne malom tugom sjeća brojnih i čestih susreta sa Njim, njegovog svakodnevnog života, koji su odlikovale dvije glavne osobine: duboka pobožnost i skromnost, nepretencioznost. „Rukovođen tim dvema osobinama njegov odnos prema ljudima, svima sa kojima je dolazio u susret – patrijarsima i vladikama, državnicima i običnim ljudima bio je uvek pun pažnje, usredsređen na problem ili muku bližnjeg. Ta njegova pažnja i posvećenost, uz izuzetnu urođenu inteligenciju, omogućavali su mu da probleme bližnjih, ali i probleme koji se javljaju u životu Crkve i naroda, uvažavajući saborno biće Crkve, rešava lakše od bilo koga u njegovom širem okruženju. Poslednjih godina, sa najvećim žarom i ljubavlju pristupao je poslovima vezanim za dovršenje zavetnog hrama srpskog naroda, hrama Svetog Save na Vračaru. Slika bezmalo završenog velelepnog Hrama gotovo je ikona Njegove službe na Tronu Srpskih Patrijaraha“, rekao je Patrijarh Porfirije.

N.M.