Petnaest godina od upokojenja Patrijarha srpskog Pavla

Svetejši Porfirije: Patrijarh Pavle je ispunio svaku reč apostola Hristovih i usvojio svaki podvig Crkve Hristove

Pod predsedavanjem Njegove Svetosti Patrijarha srpskog g. Porfirija, 15. novembra 2024. godine, u Patrijaršijskom dvoru u Beogradu održana je redovna sednica Svetog Arhijerejskog Sinoda Srpske Pravoslavne Crkve. Zasedanje je otpočelo služenjem pomena povodom petnaeste godišnjice od upokojenja Patrijarha srpskog Pavla. Tom prilikom, Svetejši patrijarh g. Porfirije je poručio:

Blažen je onaj koga si izabrao i primio Gospode i
spomen njegov iz naraštaja u naraštaj! (Ps 64, 5)

Danas, na početku sednice, zajedno sa članovima Svetog Arhijerejskog Sinoda pomolio sam se za blaženi pokoj svog predšestvenika i učitelja, nezaboravnog Patrijarha srpskog Pavla, koji je na današnji dan pre petnaest godina zakoračio putem koji vodi iz smrti u život (1Jn 3,14). U potpunosti saobražavajući svoj život reči Gospodnjoj zapisanoj u Jevanđelju, ispunio je i svaku reč apostola Hristovih i usvojio svaki podvig nestarećeg iskustva živog predanja Crkve Hristove, ostavljajući tako neizbrisiv trag u srcu svakog čoveka koji je imao priliku da se sa njim sretne, da čuje njegovu propoved, da pročita neku njegovu misao. Siguran sam da se patrijarh Pavle i danas moli za svoj narod, a zbog njegove skromnosti i smirenja, zato što nije jedno govorio, a drugo tvorio, zbog toga što je bio svedok ljubavi Hristove, duboko verujem da Gospod čuje i prihvata njegovu molitvu za svoj narod.

Večan mu spomen i Carstvo Nebesko!

Na današnji dan pre petnaest godina u Gospodu je usnuo Patrijah srpski Pavle.

Patrijarh Pavle je rođen 11. septembra 1914. godine, kao Gojko Stojčević, u slavonskom selu Kućancima kod Donjeg Miholjca. Rano je ostao bez roditeljâ. O malom Gojku, od njegove treće godine, brinula je tetka. Nižu gimnaziju je završio u Tuzli, a višu u Beogradu. Posle mature u sarajevskoj Bogosloviji 1936. godine, upisuje se na Bogoslovski fakultet u Beogradu, gde diplomira 1942. godine. Za vreme Drugog svetskog rata bio je veroučitelj u Domu za izbeglu decu u Banji Koviljači. Avgusta 1944. godine Gojko je dobio tuberkulozu. Lekari su predviđali da mu je ostalo tri meseca života. Izlečio se molitvom u manastiru Vujnu. U znak zahvalnosti Bogu što mu je podario zdravlje, izrezbario je krst koji se i danas čuva u manastiru. Posle iskušeništva zamonašen je 1948. godine u ovčarsko-kablarskom manastiru Blagoveštenju, dobivši, po Apostolu ljubavi, monaško ime Pavle. Od 1949. do 1955. godine bio je sabrat manastira Rače. Školsku 1950/1951. godinu proveo je kao nastavnik Bogoslovije Svetih Kirila i Metodija u Prizrenu. U čin jeromonaha rukopoložen je 1954. godine. Poslediplomske studije na Bogoslovskom fakultetu u Atini pohađao je od 1955. do 1957. godine. Za Episkopa raško-prizrenskog izabran je maja 1957. godine. Patrijarh srpski Vikentije ga je hirotonisao septembra iste godine u beogradskoj Sabornoj crkvi. U tron Episkopa raško-prizrenskih ustoličen je 13. oktobra 1957. godine.

U Eparhiji raško-prizrenskoj obnavljao je stare i porušene hramove i gradio nove. Mnogo se trudio oko svešteničkog i monaškog podmlatka. Neprestano je putovao i služio u svim mestima svoje eparhije, a posebno se starao o Bogosloviji u Prizrenu, gde je predavao crkveno pojanje i crkvenoslovenski jezik. Kao episkop i profesor izveo je veliki broj pokoljenjâ novih poslenika na njivi Gospodnjoj. Kao arhijerej na Kosovu i Metohiji, u vreme veoma teško za Srbe i Srpsku Crkvu, proveo je više od 33 godine. O napadima Arbanasâ na imovinu Crkve, monahe, sveštenike i srpski narod, koji se pod tim pritiskom iseljavao, redovno je obaveštavao Sveti Arhijerejski Sinod i Sabor, kao i državnu vlast. I sâm je, sa hrišćanskom smirenošću i trpeljivošću, podnosio vređanja i fizičke napade. Svedočio je u Ujedinjenim nacijama, pred mnogobrojnim državnicima, o stradanju srpskog naroda na Kosovu i Metohiji.

Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve ga je izabrao 1. decembra 1990. godine za četrdeset četvrtog po redu prvojerarha Srpske Pravoslavne Crkve. U nedelju, 2. decembra 1990. godine, u Sabornoj crkvi u Beogradu ustoličen je u tron Arhiepiskopa pećkih, Mitropolita beogradsko-karlovačkih i Patrijaraha srpskih, a 22. maja 1994. godine u drevni patrijaraški tron u Pećkoj Patrijaršiji. U vreme patrijarha Pavla obnovljeno je i osnovano više eparhijâ. Godine 1992. obnovljena je Bogoslovija Svetog Petra Cetinjskog na Cetinju. Sledeće godine, počela je sa radom Akademija Srpske Pravoslavne Crkve za umetnosti i konservaciju. Bogoslovski fakultet Svetog Vasilija Ostroškog u Foči otvoren je 1994. godine, a Bogoslovija Svetog Jovana Zlatousta u Kragujevcu 1997. godine. Informativna služba Srpske Pravoslavne Crkve osnovana je krajem 1998. godine. Nastava veronauke u javno školstvo Republike Srbije vraćena je 2001. godine, a Bogoslovski fakultet u okrilje Beogradskog univerziteta 2004. godine. Patrijarh Pavle se posebno starao o izgradnji zavetnog hrama srpskog naroda, Spomen-hrama Svetog Save na Vračaru, koji je, u njegovo vreme, građevinski potpuno dovršen.

Patrijarh Pavle je dao veliki doprinos jedinstvu Pravoslavne Crkve. Susretao se sa Patrijarhom carigradskim Vartolomejem I, Patrijarhom moskovskim i sve Rusije Aleksijem II, Arhiepiskopom atinskim i sve Jelade Hristodulom, Patrijarhom aleksandrijskim i sve Afrike Petrom VII i drugim poglavarima pomesnih Pravoslavnih Crkava. Nadahnut rečima Hristovim Da svi jedno budu, kao ti, Oče, što si u meni i ja u tebi, septembra 2006. godine otvorio je zasedanje Mešovite komisije za bogoslovski dijalog između Pravoslavne Crkve i Rimokatoličke Crkve, čiji je domaćin bio Beograd. Na Sretenje Gospodnje, 15. februara 1992. godine, sabornom svetom Liturgijom koju su služili Patrijarh srpski Pavle i Mitropolit novogračanički Irinej, posle više decenija uspostavljeno je potpuno liturgijsko i kanonsko jedinstvo Srpske Pravoslavne Crkve u rasejanju. Posebno se trudio za isceljenje raskola u tadašnjoj BJR Makedoniji. U susretima sa verskim poglavarima rimokatolika i muslimana, kao i neposrednim i pisanim obraćanjima političkim vođama u zemlji i svetu, u vreme tragičnih ratova na teritoriji bivše Jugoslavije i NATO agresije na Srbiju, patrijarh Pavle se jevanđelski zalagao za mirno i pravedno rešenje sukobâ. Bio je predsednik Komisije Svetog Arhijerejskog Sinoda za prevod Svetog Pisma Novog Zaveta, čiji je prevod objavljen 1984. godine, kao i predsednik Komisije Svetog Arhijerejskog Sinoda za pripremu Služebnika na srpskom jeziku. U Glasniku, službenom listu Srpske Patrijaršije, od 1972. godine objavljuje članke, u obliku pitanjâ i odgovorâ, od kojih je 1998. godine nastalo trotomno delo Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere. Godine 1989. objavio je monografiju Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog. Priredio je više bogoslužbenih knjiga: Srbljak, Trebnik, Molitvenik, Dopolniteljni trebnik, Veliki trebnik i druge. Veoma je zaslužan za objavljivanje kapitalnog zbornika Zadužbine Kosova, po svoj prilici najboljeg i najobuhvatnijeg dela o našim svetinjama i narodu na Kosovu i Metohiji i njihovom stradanju. Za veliki doprinos bogoslovskoj nauci, Bogoslovski fakultet Srpske Pravoslavne Crkve u Beogradu dodelio mu je 1998. godine zvanje počasnog doktora bogoslovlja.

Patrijarh Pavle je bio dve godine na medicinskoj nezi na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu, gde je usnuo u Gospodu 15. novembra 2009. godine. Opojan pred hramom Svetog Save na Vračaru sa najvišim crkvenim i državnim počastima, uz učešće poglavarâ ili visokih predstavnika svih Pravoslavnih Crkava i uz prisustvo visokih delegacija Rimokatoličke Crkve, Jermenske Crkve, Crkava Reformacije, Svetskog saveta crkava i Konferencije evropskih crkava, kao i Islamske zajednice i Jevrejske zajednice, sahranjen je 19. novembra 2009. godine u manastiru Rakovici nadomak Beograda.

izvor: spc.rs