Patrijarh Porfirije: Povodom 10 godina upokojenja Mitropolita Jovana
Donosimo predgovor Njegove Svetosti Patrijarha Porfirija knjizi ”Mitropolit Jovan (Pavlović) – Vječan spomen”, koju je Mitropolija zagrebačko-ljubljanska izdala povodom deset godina od upokojenja svog nezaboravnog arhipastira.
Navršilo se deset godina od blaženog upokojenja mitropolita Jovana (Pavlovića), što nas je podstaklo da i na ovakav način oživimo uspomenu na njega. Naime, Gospod Nas je udostojio neizrecivog blagoslova, ali i obavezao na ogromnu odgovornost činjenicom da smo, izvoljenjem Duha Svetog i voljom Saborskih otaca naše pomesne Svetosavske Crkve, svojevremeno izabrani na katedru pravoslavnih mitropolita zagrebačko-ljubljanskih. Taj blagoslov i odgovornost su utoliko očigledniji kad se iznesu imena četvorice Naših prethodnika. Svetog ispovednika Dositeja (Vasića), pastira dobrog koji je, doslovno reči Jevanđelja (Jn 10, 11), položio život svoj za bogopoverenu mu pastvu i Arsenija (Bradvarevića), vikara Patrijarha srpskog, koji je, posle apokaliptičnog Drugog svetskog rata, iz Zagreba administrirao Dalmatinskom, Zagrebačkom, Gornjokarlovačkom i Pakračkom Eparhijom sprovodeći u praksi proroštvo Isaijino Tešite, tešite narod moj, govori Bog vaš (Is 40, 1). Za njima su sledovali nezaboravni Damaskin (Grdanički), jerarh vrsan u mudrosti i pojanju i Naš prethodnik, mitropolit Jovan (Pavlović), čovek mira i dobre volje, koji je svojim vrlinskim životom i neumornim radom ostavio neizbrisiv trag, kako u Mitropoliji zagrebačko-ljubljanskoj, tako i širom Srpske Pravoslavne Crkve.
Osećajući prijatnu dužnost prema ličnosti i delu mitropolita Jovana pokušaćemo što jednostavnije da oslikamo njegov arhipastirski lik, sa uverenjem da će se tako večnaя pamяtь i reč o njemu u istoriji dalje preneti i duže sačuvati.
Mitropolit Jovan potekao je iz pitomog mesta Medinci, kod Podravske Slatine, gde se u pravoslavnom domu Save i Julke Pavlović naučio najvažnijoj hrićanskoj vrlini – ljubavi prema Bogu i drugima. Promisao Božja odvela ga je u Beograd, u bogosloviju Svetoga Save, zatim na Pravoslavni fogoslovski fakultet, nakon čega dobija blagoslov za dalje bogoslovsko usavrašavanje u Belgiji i Nemačkoj.
Po završetku postdiplomskih studija vratio se u otadžbinu i stavio se na raspolaganje svojoj Crkvi. Prvo predavačko iskustvo stiče u gradu na Bistrici. Jednu školsku godinu provodi u carskom Prizrenu, da bi po potrebi službe već početkom školske 1967/68. bio premešten za suplenta bogoslovije u manastir Krku. U zadužbini knjeginje Jelene Šubić, mladi profesor našao je svoj drugi dom – manastir svog monaškog postriga i poslušanja. U drevnoj nemanjićkoj zadužbini stasava monah Jovan, pripremajući se za budući rad u vinogradu Gospodnjem. Pored nastavnih obaveza i poslušanja u manastirskoj biblioteci, jeromonah Jovan nalazi vremena za predanu parohijsku službu u Biovičinu selu i Kistanjama. Na prostorima severne Dalmacije i krševite Bukovice, propoveda živu reč Jevanđelja, učeći mnogostradali srpski narod da budu istinski čuvari vere Pravoslavne.
Svestran i darovit, višekratno je angažovan kao predstavnik naše Crkve na sastanku komisije Svetskog saveza crkava, kao i na internacionalnim ekumenskim konferencijama.
Sagledavajući njegov veliki i požrtvovani rad, Sveti Arhijerejski Sabor bira ga jednoglasno za vikarnog Episkopa lepavinskog, a kasnije i za Mitropolita zagrebačko-ljubljanskog. Od 1977. godine pa sve do dana upokojenja 3. aprila 2014. godine, mitropolit Jovan kao arhipastir zagrebački ostaće upamćen po opsežnoj i istrajnoj duhovnoj i materijalnoj obnovi hramova, parohijâ i svešteničkog kadra. Nemoguće je ne spomenuti velike obnove Sabornog Preobraženskog hrama u Zagrebu i crkve Svetih Kirila i Metodija u Ljubljani, kao i obnovu manastira Lepavina i Prepodobne mati Paraskeve u Zagrebu. Istovremeno se očinski starao i duhovno brinuo za sveštenstvo Mitropolije. U posleratnim godinama posećivao je prognanike, učeći ih nebozemnoj istini, kojom je Hristos čoveka pozvao na duhovno preobražavanje, rekav- ši Ištite najpre Carstvo Božje i pravdu njegovu (Mt 6, 33).
Punih 37 godina mitropolit Jovan stražio je i pastirstvovao nad pravoslavnim narodom ne samo Mitropolije, već je administrirao i u ostalim eparhijama u Republici Hrvatskoj. Lečio je rane, brisao suze, krčio ognjišta i pripremao teren za povratak prognanog naroda i za dolazak novih arhijereja u Dalmaciju, Liku, Kordun, Baniju, Gorski Kotar, Istru i Slavoniju. Zalagao se za obnovu naših viševekovnih svetinja, a posebno za obnovu rada slavne Bogoslovije u manastiru Krki. Duhovno se starao za Crkvu – narod Božiji – u Italiji. U više mandata bio je član Svetog Arhijerejskog Sinoda, predsednik Episkopskog saveta Srpske Pravoslavne Crkve u Republici Hrvatskoj, član raznih Saborskih i Sinodskih komisija i mestobljustitelj Patrijaraškog trona (1989-1990).
U Zagrebu mitropolit Jovan, svojevremeno pokreće skromnu izdavačku delatnost trudeći se da javnosti prikaže duhovni i istorijski značaj pravoslavne zajednice na ovim prostorima. Veliku pažnju ukazivao je sredstvima informisanja, zalažući se za izdanja časopisa, biltena, kalendara i naročito knjiga versko-prosvetne sadržine. Za naučne svrhe priredio je Varaždinski Apostol sa iscrpnom naučnom akribijom. Napisao je nekoliko knjiga i stručnih radova koji su objavljivani u raznim crkvenim časopisima. Zajedno sa pokojnim dr Slobodanom Mileusnićem, tadašnjim upravnikom Muzeja Srpske Pravoslavne Crkve, trudio se da prikupi otuđene crkvene predmete, odežde, rukopise i knjige, i da ih pohrani na čuvanje u Muzeju Mitropolije zagrebačke.
Požrtvovani arhipastirski rad mitropolita Jovana doneo je zlatne plodove koji se ogledaju u obnovi srpskog školstva u prestonom gradu Zagrebu. Uz pomoć Srpske Pravoslavne Crkve – Mitropolije zagrebačke, državnih i gradskih vlasti Republike Hrvatske, mitropolit je uspeo da 2011. godine izgradi velelepni kompleks Srpske pravoslavne opšte gimnazije Kantakuzine Katarine Branković u zagrebačkom naselju Sveti Duh. Njen višedecenijski rad danas znatno poboljšava i osigurava položaj pravoslavne zajednice u društvu, ne samo u Republici Hrvatskoj, već i šire.
Takav nam Arhijerej trebaše (Jevr 7, 26), koji je plodove dobre iznedrio i bio svetli primer žrtvovanja za Hrista i za Crkvu Njegovu, čime je ostavio uređen vinograd Gospodnji svojim naslednicima na tronu Mitropolije zagrebačko-ljubljanske, koji smo iz ruke Gospodnje, upravo kao takav primili, o čemu ovim svedočimo. Slava Bogu za divne jerarhe kojima je svagda ukrašavao Crkvu Svoju.
Večan spomen i Carstvo nebesko, vrlom mitropolitu Jovanu.
