Četrnaest godina od upokojenja Patrijarha Pavla

„Postoje ugodnici Božji koji su stekli slobodu pred Gospodom. Onaj koji je stekao slobodu pred Gospodom može i drugima da pomaže i drugima da bude uteha. Takvih svetitelja, znanih i neznanih, ima puno. Svedoci smo jednog čudesnog događaja kako se na naše oči i u naše vreme rađa u našoj Crkvi jedan takav, i za života, a evo i po njegovoj blaženoj končini, jer je on bio poštovan kao svetitelj i za svog života. Bio sam u Svetoj Gori jednom prilikom i tada mi je jedan iskušenik kazao: Da li slučajno imate sliku patrijarha Pavla? O njemu se govori i zna da je patrijarh svetog života, možda najpoštovaniji patrijarh u celom svetu pravoslavnom, koji je monaško usmerenje, monaški podvig čuvao, a posebno po njegovoj končini i onom čudesnom događaju vezanom za njegov pogreb koji je bio blagodarni događaj, koji je bio znamenje. Kad se čovek seća tog događaja kada je ceo naš narod utihnuo nekako, i oni koji su bliski Crkvi i oni koji nisu. Nekako su sa poštovanjem u miru svi stajali tih dana. Onda se setim onih predstava koje su slikane obično iznad grobova naših svetih patrijaraha i arhiepiskopa – Uspenje patrijarha Joanikija, pa Svetoga Save Drugog i drugih naših svetitelja, zato što je ta končina i taj događaj obeležava i označava kraj nečijeg zemaljskog podviga i značaja. Ne kaže se slučajno ono: Ugledajte se na starešine svoje, na oce svoje i gledajte končinu njihovu, jer ta končina je onaj konac koji celo njihovo životno delo krasi. Zato po nečijem ispraćaju možete da zaključite kakav je čovek bio. Na osnovu onog ispraćaja u večnost našeg patrijarha mi možemo samo da kažemo: Zaista je sveti! Ta končina njegova je novi početak , kako jedan pesnik kaže: šta je na kraju – početak. Pravi kraj života jeste tek početak one radosti i slobode u Hristu i one pripreme za onu punoću koja će nastupiti kada bude nastupilo opšte vaskrsenje. Neka bi molitve našeg svetog patrijarha bile i sa ovim manastirom, sa ovim gradom, sa ovom eparhijom, sa Kosovom i Metohijom gde je služio tolike godine, sa našim narodom, našom zavetnom zajednicom, a neka bismo ga, ako Bog da, u blagodati i radosti večnog života ugledali i neka bismo zajedno sa njim proslavljali Onoga koga je on svojim životom i na zemlji proslavio, a to je jedini istiniti Bog, Otac i Sin i Sveti Duh“, besedio je Episkop novobrdski Iliraion, vikar Patrijarha srpskog.

***

Patrijarh Pavle je rođen kao Gojko Stojčević, 11. septembra 1914. godine, u slavonskom selu Kućancima kod Donjeg Miholjca. Rano je ostao bez roditelja. O malom Gojku, od njegove treće godine, brinula je tetka. Nižu gimnaziju je završio u Tuzli, a višu u Beogradu. Posle mature u sarajevskoj Bogosloviji 1936. godine, upisuje se na Bogoslovski fakultet u Beogradu, gde diplomira 1942. godine. Za vreme Drugog svetskog rata bio je veroučitelj u Domu za izbeglu decu u Banji Koviljači. Avgusta 1944. godine Gojko je dobio tuberkulozu. Lekari su predviđali da mu je ostalo tri meseca života. Izlečio se molitvom u manastiru Vujanu. U znak zahvalnosti Bogu što mu je podario zdravlje, izrezbario je krst koji se i danas čuva u manastiru. Posle iskušeništva zamonašen je 1948. godine u ovčarsko-kablarskom manastiru Blagoveštenju, dobivši, po Apostolu ljubavi, monaško ime Pavle. Od 1949. do 1955. godine bio je sabrat manastira Rače. Školsku 1950/1951. godinu proveo je kao nastavnik prizrenske Bogoslovije Svetih Kirila i Metodija. U čin jeromonaha rukopoložen je 1954. godine. Poslediplomske studije na Bogoslovskom fakultetu u Atini pohađao je od 1955. do 1957. godine. Za Episkopa raško-prizrenskog izabran je maja 1957. godine. Patrijarh srpski Vikentije ga je hirotonisao septembra iste godine u beogradskoj Sabornoj crkvi. U tron Episkopa raško-prizrenskih ustoličen je 13. oktobra 1957. godine.

U Eparhiji raško-prizrenskoj obnavljao je stare i porušene hramove i gradio nove. Mnogo se trudio oko svešteničkog i monaškog podmlatka. Neprestano je putovao i služio u svim mestima svoje Eparhije. Posebno se starao o prizrenskoj Bogosloviji, gde je predavao crkveno pojanje i crkvenoslovenski jezik. Kao episkop i profesor izveo je veliki broj pokoljenja novih poslenika na njivi Gospodnjoj. Kao arhijerej na Kosovu i Metohiji, u vreme veoma teško za Srbe i Srpsku Crkvu, proveo je više od 33 godine. O napadima Arbanasa na imovinu Crkve, monahe, sveštenike i srpski narod, koji se pod tim pritiskom iseljavao, redovno je obaveštavao Sveti Arhijerejski Sinod i Sabor, kao i državnu vlast. I sam je, sa hrišćanskom smirenošću i trpeljivošću, podnosio vređanja i fizičke napade. Svedočio je u Ujedinjenim nacijama, pred mnogobrojnim državnicima, o stradanju srpskog naroda na Kosovu i Metohiji.

Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve izabrao ga je 1. decembra 1990. godine za četrdeset četvrtog po redu prvojerarha Srpske Pravoslavne Crkve. U nedelju 2. decembra 1990. godine, u Sabornoj crkvi u Beogradu ustoličen je u tron Arhiepiskopa pećkih, Mitropolita beogradsko-karlovačkih i Patrijaraha srpskih, a 22. maja 1994. godine u drevni patrijaraški tron u Pećkoj Patrijaršiji. U vreme patrijarha Pavla obnovljeno je i osnovano više eparhija. Godine 1992. obnovljena je Bogoslovija Svetog Petra Cetinjskog na Cetinju. Sledeće godine, počela je sa radom Akademija Srpske Pravoslavne Crkve za umetnosti i konservaciju. Bogoslovski fakultet Svetog Vasilija Ostroškog u Foči otvoren je 1994. godine, a Bogoslovija Svetog Jovana Zlatousta u Kragujevcu 1997. godine. Informativna služba Srpske Pravoslavne Crkve osnovana je krajem 1998. godine. Nastava veronauke u javno školstvo Republike Srbije vraćena je 2001. godine, a Bogoslovski fakultet u okrilje Beogradskog univerziteta 2004. godine. Patrijarh Pavle se posebno starao o izgradnji zavetnog hrama srpskog naroda, Spomen-hrama Svetog Save na Vračaru, koji je, u njegovo vreme, građevinski potpuno dovršen.

Patrijarh Pavle je dao veliki doprinos jedinstvu Pravoslavne Crkve. Susretao se sa Patrijarhom carigradskim Vartolomejem I, Patrijarhom moskovskim i sve Rusije Aleksijem II, Arhiepiskopom atinskim i sve Jelade Hristodulom, Patrijarhom aleksandrijskim i sve Afrike Petrom VII i drugim poglavarima pomesnih Pravoslavnih Crkava. Nadahnut rečima Hristovim Da svi jedno budu, kao ti, Oče, što si u meni i ja u tebi, septembra 2006. godine otvorio je zasedanje Mešovite komisije za bogoslovski dijalog između Pravoslavne Crkve i Rimokatoličke Crkve, čiji je domaćin bio Beograd. Na Sretenje Gospodnje, 15. februara 1992. godine, sabornom svetom Liturgijom koju su služili Patrijarh srpski Pavle i Mitropolit novogračanički Irinej, posle više decenija uspostavljeno je potpuno liturgijsko i kanonsko jedinstvo Srpske Pravoslavne Crkve u rasejanju. Posebno se trudio za isceljenje raskola u tadašnjoj BJR Makedoniji. U susretima sa verskim poglavarima rimokatolika i muslimana, kao i neposrednim i pisanim obraćanjima političkim vođama u zemlji i svetu, u vreme tragičnih ratova na teritoriji bivše Jugoslavije i NATO agresije na Srbiju, patrijarh Pavle se jevanđelski zalagao za mirno i pravedno rešenje sukobâ. Bio je predsednik Komisije Svetog Arhijerejskog Sinoda za prevod Svetog Pisma Novog Zaveta, čiji je prevod objavljen 1984. godine, kao i predsednik Komisije Svetog Arhijerejskog Sinoda za pripremu Služebnika na srpskom jeziku. U Glasniku, službenom listu Srpske Patrijaršije, od 1972. godine objavljuje članke, u obliku pitanja i odgovora, od kojih je 1998. godine nastalo trotomno delo Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere. Godine 1989. objavio je monografiju Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog. Priredio je više bogoslužbenih knjiga: Srbljak, Trebnik, Molitvenik, Dopolniteljni Trebnik, Veliki Trebnik i druge. Veoma je zaslužan za objavljivanje kapitalnog zbornika Zadužbine Kosova, po svoj prilici najboljeg i najobuhvatnijeg dela o našim svetinjama i narodu na Kosovu i Metohiji i njihovom stradanju. Za veliki doprinos bogoslovskoj nauci, Bogoslovski fakultet Srpske Pravoslavne Crkve u Beogradu dodelio mu je 1998. godine zvanje počasnog doktora bogoslovlja.

Patrijarh Pavle je bio dve godine na medicinskoj nezi na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu, gde je usnuo u Gospodu 15. novembra 2009. godine. Opojan pred hramom Svetog Save na Vračaru sa najvišim crkvenim i državnim počastima, uz učešće poglavara ili visokih predstavnika svih Pravoslavnih Crkava i uz prisustvo visokih delegacija Rimokatoličke Crkve, Jermenske Crkve, Crkava Reformacije, Svetskog saveta crkava i Konferencije evropskih crkava, kao i Islamske zajednice i Jevrejske zajednice, sahranjen je 19. novembra 2009. godine u manastiru Rakovici nadomak Beograda.

Izvor: Spc.rs