Patrijarh Porfirije osvetio obnovljeni Saborni hram Svetog Dimitrija u Dalju

Patrijarh Porfirije je drugog dana posete Eparhiji osiječko-poljskoj i baranjskoj načalstvovao svetom Liturgijom i činom osvećenja obnovljenog Sabornog hrama Svetog velikomučenika Dimitrija u Dalju.

Drugog dana posete Eparhiji osiječko-poljskoj i baranjskoj, 19. oktobra 2024. godine, Njegova Svetost Patrijarh srpski Porfirije je načalstvovao svetom Liturgijom i činom osvećenja obnovljenog Sabornog hrama Svetog velikomučenika Dimitrija u Dalju.

„Značaj i smisao hrama za život pojedinca, ali i zajednice, razumevao je naš narod veoma dobro kroz vekove i zato je gde god je išao i gde god se naseljavao najpre dizao hramove u slavu Božju. Čak i onda kada se mukotrpno trudio da sebi stekne i obezbedi koricu hleba, kada nije imao ni najbolje mesto gde može svoju glavu skloniti, dizao je hram. I bilo je tako nekada, a danas je isto tako. Dizao je hram zato što je znao da bez hrama ništa ne može imati smisao u njegovom životu. Bez blagodati Božje, bez zajednice sa Bogom, ma šta bili, i slavni, i bogati, i moćni, i uspešni, šta god bili i šta god imali, ako nemamo zajednicu sa Bogom sve se pretvara u besmisao, u prah i pepeo, pre ili kasnije, jer smo sazdani po slici i prilici Božjoj. Sazdani smo za večnost“, besedio je Svetejši Patrijarh u obnovljenom i osvećenom Sabornom hramu smeštenom u središtu Dalja uz zdanje letnje rezidencije patrijaraha srpskih, danas sedišta Eparhije osiječko-poljske i baranjske.

„Kao što kaže veliki Miloš Crnjanski da ima seoba, ali da smrti i poraza nema, i mi kažemo da gde god da smo, dokle god ima hrama, dokle god ima Liturgije, dokle god ima molitve, ima i nas, zato što smo tada u Hristu, ali što je još važnije, ne samo da nas ima ovde i sada u istoriji, nego da svi zajedno imaju večnost, imaju Carstvo Božje, jer to je ono što je naš cilj. To je ono zbog čega smo pozvani iz nebića u biće, zbog čega smo rođeni. Imajući uvek hram i obnavljajući hram, neka Bog da da se i mi obnavljamo, da snažimo, da jačamo, da rastemo u Hristu, da dolazimo na ovo mesto gde se služi sveta Liturgija, koja nije ništa drugo nego Carstvo Božje, i postajući jedno sa Hristom Njega zajedno sa Njegovim Ocem i Duhom Svetim slavimo uvek, sada i u vekove vekova“, zaključio je patrijarh Porfirije, čiju besedu u celosti možete pročitati OVDE.

Pozdravljajući Njegovu Svetost, visokopreosvećenu i preosvećenu gospodu arhijereje, predstavnike Crkava, zajednica, političkih, javnih i prosvetnih institucija, sveštenstvo, monaštvo i verni narod, Episkop osiječko-poljski i baranjski Heruvim je podsetio na slavnu istoriju hrama Svetog velikomučenika Dimitrija u Dalju, koji je stradao mnogo kao što je stradao i narod koji ga je podizao, obnavljao i u njemu se Bogu molio.

„No, snaga Crkve Hristove upravo je u tome stradanju, jer stradanje je put ka vaskrsenju i potvrda istinskog puta spasenja. Celokupna istorija Crkve to i dokazuje: veoma često Crkva je bila u nezahvalnoj poziciji pred progonima ili zabranama, ali nikada nije poklekla ni pred kakvim iskušenjem, već je, upravo suprotno, bivala sve jača i jača. Njena snaga je u veri u Hrista, Ovaploćenog i Vaskrslog, u postojanoj veri koja čuva to kormilo Crkve i usmerava ga ka Carstvu Božjem. Prizovimo ovde reči Svetog Pisma koje glase: Ako ne bude pravda vaša veća nego pravda književnika i fariseja, nećete ući u Carstvo Nebesko (Mt 5, 20)“, poručio je vladika Heruvim i pozvao verne da svoje živote utemelje na bogoljublju i čovekoljublju:

„Ukoliko je sav naš život postavljen na temeljima bogoljublja i čovekoljublja, tada će on teći harmonično i ispravno, biće nam blagougodan i postići ćemo dobre plodove u njemu. Ako bi pak naš život i bio težak i mukotrpan, jer nisu nam životne okolnosti često naklonjene, svakako bi, čak i sa svim teškoćama i iskušenjima, bio harmoničan za življenje, tako harmoničan da bismo se, uzdajući se u milost i pomoć Božju, uvek za njega opredelili. Iz takvog stradanja i iz svojstva sabornosti proističe koncept bogoljublja, bogoljublja koje rađa čovekoljublje, jer onaj ko odbija da voli Boga taj ne može voleti ni ljude oko sebe. Onaj koji sebe vezuje za Boga, smešta sebe u Boga, vezuje svoje biće za Boga svim umom i svim srcem svojim, taj čini da time i Boga smešta u sebe. A smestimo li Boga u sebe, mi postajemo beskrajni i svemoćni, jer smo u sebe smestili Beskrajnog i Svemoćnog. Čovekoljublje je, stoga, hrišćanska stvarnost. Čovekoljublje nije ideal nekakve ideologije, već zadata stvarnost kroz Hrista i u Hristu, a sve to potvrđuju i reči Svetog apostola Pavla: Nosite bremena jedni drugima i tako ispunite zakon Hristov (Gal. 6, 2). To bogato duhovno iskustvo u asketskom smislu, otvara nam prostor blagoslovenog života u Hristu i otkriva značaj jedinstva koje se isključivo ispunjava u Hristu.

Besedu vladike Heruvima u celosti možete pročitati OVDE.

Uz molitveno učešće mnogobrojnog blagočestivog naroda, Svetejšem Patrijarhu Porfiriju i Preosvećenom Episkopu Heruvimu su sasluživali visokopreosvećena gospoda mitropoliti bački Irinej, vranjski Pahomije, šumadijski Jovan, zvorničko-tuzlanski Fotije, niški Arsenije i dalmatinski Nikodim, kao i Preosvećeni Episkop mohački Damaskin, vikar Epsikopa bačkog.

Svetejši Patrijarh Porfirije je blagoslovio slavske prinose povodom praznika Svetog Stefana Štijanovića, zaštitnika Eparhije osiječko-poljske i baranjske, a zatim podelio crkvena priznanja dobrotovrima Sabornog hrama: načelniku Opštine Erdut Jugoslavu Vesiću, Milošu Kataniću, Slobodanu Nešiću, Momiru Jeliću i firmi Enterijer iz Sremske Kamenice.

Najveći srpski pravoslavni hram u Hrvatskoj

Saborni hram Svetog velikomučenika Dimitrija u Dalju je jedan od najlepiših i najvećih hramova Srpske Pravoslavne Crkve. Njena istorija je jednako burna kao i sama istorija srpskog naroda na prostoru istočne Slavonije, zapadnog Srema i Baranje. Prvobitna crkva od drveta sagrađena je 1715. godine, a naredne godine je osvećena rukom Mitropolita karlovačkog Vikentija Popovića Hadžilovića. Izgradnja nove crkve od tvrdog materijala počela je 1756. godine. Sadašnja crkva je izgrađena 1799. godine, obnovljena je četiri decnije kasnije, a osveštao ju je mitropolit Stefan Stanković na Malu Gospojinu 1840. godine. U hramu su sahranjeni Mitropolit karlovački Vikentije Jovanović, Episkop gornjokarlovački Lukijan Nikolajević, kao i Teodor i Georgije Milanković, preci znamenitog naučnika Milutina Milankovića, rođenog u Dalju, kao i blažene uspomene vladika Lukijan Vladulov. Tokom Prvog svetskog rata sa crkve su otuđena zvona. U Drugom svetskom ratu crkva je pretrpela velika razaranja od strane ustaških vlasti Nezavisne Države Hrvatske, kada je zatvorena na Petrovdan 1941. godine. Tada su otuđena četiri zvona, čuveni barokni ikonostas je srušen i uništen, riznica opljačkana. Sa crkve je otuđen i crep, zvonik je miniran, a zidovi urušeni. Crkva je više puta obnavljana i uređivana, a danas trudom Preosvećenog Episkopa osečkopoljskog i baranjskog g. Heruvima kreće da sija punim sjajem na ponos roda srpskog i Crkve Svetosavske.

Istorijat Eparhije osiječko-poljske i baranjske

Bogočuvana Eparhija osiječko-poljska i baranjska, jedna od pet eparhija Srpske Pravoslavne Crkve na području Republike Hrvatske, vaspostavljena je 1991. godine odlukom Svetog Arhijerejskog Sabora. Na njeno čelo postavljen je blažene uspomene episkop Lukijan (Vladulov), do tada nastojatelj manastira Bođana. Posle usnuća episkopa Lukijana, Sveti Arhijerejski Sinoda 26. maja 2017. godine za administratora upražnjene eparhije postavlja Episkopa bačkog Irineja, da bi na redovnom zasedanju Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve, 9. maja 2018. godine, za Episkopa osečkopoljskog i baranjskog bio izabran iguman Heruvim (Đermanović), nastojatelj manastira Uspenja Presvete Bogorodice u Daljskoj Planini. Svečani čin narečenja i hirotonije Episkopa osiječko-poljskog i baranjskog Heruvima u Sabornoj crkvi u Dalju obavio je Patrijarh srpski Irinej 8. i 9. juna 2018. godine.

Osiječko polje je naziv, sa početka 18. veka, za područje koje je obuhvatalo područje oko grada Osijeka, tačnije međurečja donjeg toka Drave, Dunava i celog toka reke Vuke. Što se tiče istorijskog konteksta u kome je Eparhija nastala, prvo treba navesti Sabor u manastiru Krušedolu 1710. godine, na kome je episkop Sofronije izabran za vrhovnog mitropolita Srba pod austro-ugarskom vlašću, a područje Osiječkog polja dato je na staranje novoizabranom episkopu Nikanoru (Melentijeviću) kao Episkopu mohačkom, sigetskom i osečkopoljskom. Zatim, godine 1721. za Episkopa osečkopoljskog izabran je Maksim (Gavrilović), nastojatelj manastira Bešenova, čija je rezidencija bila u osečkom Donjem gradu. Kao samostalna Eparhija živela je do 1733. godine kada je ukinuta. Njen ugarski deo je pridružen Budimskoj, a slavonski deo Sremskoj arhidijacezi. Patrijarh Arsenije IV Jovanović predao je Eparhiju osečkopoljsku na duhovno staranje, 1746. godine, episkopu Jovanu (Georgijeviću). I njegova rezidencija je bila u Osijeku. Posle izbora novog mitropolita 1748. godine, Arhijerejski Sinod je pridružio Eparhiju osiječko-poljsku Eparhiji slavonsko-pakračkoj. Od 1758. godine Eparhija osečkopoljska je definitivno ušla u sastav Sremske dijaceze, u čijem sastavu ostala do 1991. godine, kada je Sveti Arhijerejski Sabor obnovljenoj Eparhiji osiječko-poljskoj pridružio celu Baranju, pa ona danas pokriva geografsko područje istočne Slavonije, zapadnog Srema i Baranje. Eparhija ima četiri arhijerejska namesništva: borovsko, vukovarsko, osečko i baranjsko. Manastir posvećen Uspenju Presvete Bogorodice nalazi se u Daljskoj Planini. Veronauka u osnovnim i srednjim školama širom Eparhije osiječko-poljske i baranjske se predaje od školske 1991/92. godine. Radi što uspešnijeg praćenja i razvoja verske nastave pri Eparhiji je osnovana Katihetska kancelarija. Versku nastavu u osnovnim i srednjim školama pohađa oko četiri hiljade učenika. Eparhija je vekovima delila sudbinu svog naroda, pa je za istoriju ostalo zabeleženo da je u ratu od 1991. do 1995. godine u njoj uništeno 14 crkava, a 35 je oštećeno. Porušeno je šest i oštećeno osam parohijskih domova i crkvenih zgrada. Većina objekata je obnovljena ili je njihova obnova u toku.

Izvor: spc.rs